Yerimək çətinlik və ağrıya səbəb olur? Dizlərinizdə bir böhran hiss edirsiniz? Bütün bunlar sizdə artrit olduğunu göstəricisi ola bilər. Bu gün bu xəstəlik haqqında danışacağıq.
Artrit insanlar arasında yayılmış xəstəlikdir. Təkcə ABŞ-da 42 milyondan çox insan artritdən əziyyət çəkir və hər altı nəfərdən biri bu xəstəlik üzündən əlil olur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu ölkədə əlilliyin səbəbləri arasında ilk növbədə artrit dayanır. Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması mərkəzlərinə görə, artrit ABŞ iqtisadiyyatına “mülayim iqtisadi geriləmə” ilə eyni təsir göstərir və xəstəliyə amerikalılar ildə 64 milyard dollardan çox xərc çəkir. Bu geriləmə müalicə xərcləri və əmək məhsuldarlığının azalması ilə əlaqələndirilir.
Zaman keçdikcə artritdən əziyyət çəkənlərin sayı daha da artır. Kanadada, növbəti on il ərzində xəstələrin sayının 1 milyondan çox olacağına bildirilir. Artrit, Afrikada və Asiyada Avropadakı qədər geniş yayılmasa da, bu bölgələrdə də, xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin sayı sürətlə artır. Artritin yayılması ilə əlaqədar olaraq, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 2000-ci ildən 2010-cu ilədək olan müddətdə Sümük və iltihabi xəstəliklərə qarşı mübarizə dəhlizini yaratdı. Bu müddət ərzində həkimlər və səhiyyə işçiləri artrit də daxil olmaqla, sümük-əzələ sistemi xəstəliklərindən əziyyət çəkənlərin həyatını asanlaşdırmaq üçün əllərindən gələni etdilər.
Artrit barmaqlarda, dirsək oynaqlarında, diz oynaqlarında, topuq nahiyyəsində, çanaq hissəsində ,bel nahiyyəsində öz təsirini göstərə bilər. Bundan əlavə, artrit oynaqlara yanaşı, ürək, qaraciyər və böyrəklərin fəaliyyətində pozğunluqlara yol açır və insan həyatı üçün təhlükə yaradır.
Revmatoid artritin patogenezi autimmün pozğunluqlara, əsasən revmatoid amilin disregulyasiyasına və sinovitin inkişafına aparan immunokompleks proseslərin pozulmasına, bəzi hallarda isə ümumiləşdirilmiş vaskulitə əsaslanır.
Artritin bütün növləri ağrı ilə müşayiət olunur, gedişatı isə artritin növündən asılıdır. Dəridə qızartı, oynaqda hərəkətliliyin məhdudlaşması və formasının dəyişməsi artrit üçün xarakterikdir. Artritdən əziyyət çəkən şəxslər fiziki güc tətbiq etmək lazım olduğu hallarda çox çətinlik çəkirlər.
Xəstəliyin diaqnostikası keçmiş tibbi elementlər əsasında həyata keçirilir. Əhəmiyyətli ünsürlər xəstəliyin yaranma vaxtı, inkişaf sürəti, səhərlər sərtlik və ağrının olması, hərəkətsizlik səbəbindən oynağın “kilidlənməsi” və s. Göstərilə bilər. Daha dəqiq diaqnoz üçün isə radioqrafiya və tomoqrafiyadan istifadə olunur.
Müalicəsi
Müalicə metodlarından biri fizioterapiyadır . Bütün məşq terapiyası proqramının həyata keçirilməsi ilə xəstədə oynaqların hərəkətliliyi yaxşılaşacaq və əzələ-bağ aparatı güclənəcəkdir. Artrit zamanı bədən tərbiyəsi heç bir halda şiddətli ağrıya səbəb olmamalı, bütün hərəkətlər məqbul bir amplitudda aparılmalıdır.
Ekstraartikulyar təzahürlər olmadıqda, qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanların seçilməsi ilə müalicəyə başlayırlar: asetilsalisil turşusu (gündə 2-3 q), indometasin (gündə 100-150 mq), Diklofenak (gündə 100-150 mq), İbuprofen (gündə 1-2 q) və s. Bu dərmanlarla terapiya kurslarla deyil, illərlə aparılır.
Eyni zamanda, qlükokortikosteroid dərmanlar (hidrokortizon, triamsinolon) ən çox oynaqlara vurulur.
Xəstəliyin son mərhələlərində, cərrahi müdaxilədən istifadə olunur. Ən çox yayılmış əməliyyatlar arasında: artroplastika (zədələnmiş oynağın süni oynaqla əvəz edilməsi), sabitləşdirici əməliyyatlar (artrodez) və zədələnmiş oynaqların plastik əməliyyatı və s. yer tutur.
Artritin profilaktikası
-əzələlərin iş şəraitində saxlanması üçün kifayət qədər fiziki fəaliyyət,
-yaxşı qidalanma
-çəki normallaşması
-pis vərdişlərdən imtina etmək (xüsusən siqaret çəkmək)
Əzələlərin yaxşı iş şəraitində saxlanması artrozun qarşısının alınmasında çox vacib məqamdır. Həftədə ən azı 2 dəfə üzgüçülüklə məşğul olmaq tövsiyə olunur.
Artriti dayandırmaq çətindir, amma müalicə erkən mərhələdə başlasa, nəticə əldə etmək olar.